Verhalen, hierna ook narratieven genoemd, spelen een grote rol in onze samenleving. Oppervlakkig gezien lijkt dit niet zo, maar in feite komen we dag in dag uit in aanraking met verhalen. Zelf vertellen we over onze ervaringen, gevoelens en opvattingen. Maatschappelijk gezien kom je werkelijk overal narratieven tegen. In de journalistiek, politiek, cultuur, economie, geschiedenis, beleid, marketing en zo kunnen we nog even doorgaan. We leven, om met Philipp Blom te spreken, in een dicht weefsel van verhalen.1
In het narratief onderzoek wordt hier studie naar gedaan. Verhalen laten zich niet snel inkaderen, want ze houden zich niet aan de grenzen van een vakgebied. Narratief onderzoek bestrijkt dan ook vele vakgebieden en heeft vaak een interdisciplinair karakter. In feite gaat het om het analyseren van narratieve aspecten die van invloed zijn bij de interactie van de mens met zijn leefwereld, zowel in het heden, als in het verleden en in de toekomst.
Ik vind het erg interessant onderzoek. Vooral omdat we als mensen en samenleving voor een groot gedeelte “gestuurd” worden door heersende narratieven. We denken wel dat we behoorlijk autonoom denken, maar is dat wel zo? Leidende vragen bij mijn narratief onderzoek zijn: a) welke eigenschappen van de mens maakt dat we zo gevoelig zijn voor verhalen? b) op welke wijze vertellen mensen over wat hen bezighoudt? c) welke dominante verhalen spelen, speelden of gaan in de samenleving een rol spelen? d) hoe beïnvloeden de maatschappelijke narratieven de publieke opinie in het algemeen en individuele mensen in het bijzonder? Een breed onderzoeksterrein, maar voor mij is dit geen belemmering. Integendeel, want ik ben ervan overtuigd dat de bovengenoemde vragen nauw met elkaar samenhangen.
Het is voor mij de moeite waard om proberen nader te analyseren welke patronen hierin te ontdekken zijn. Wat kunnen we hiervan leren en wat kunnen we ermee?
De woorden van Philipp Blom[zijn voor mij hierbij leidend, zoals o.a. uitgesproken tijdens de Van der Leeuw lezing in 2012. “We moeten leren de verhalen om ons heen als verhalen te herkennen in plaats van ze als objectieve werkelijkheid te beschouwen. Alleen dan kunnen we beslissen welke verhalen we onszelf willen vertellen”.